‘Dikkat sorunları’ndan farkı
Ailede dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu vakalarının bulunması, çeşitli travmalar, kaygı bozuklukları, psikolojik gelişme bozuklukları gibi başka ruhsal bozukluklar bu rahatsızlığa yatkınlık oluşturur. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu çoğu zaman; hatalı beslenme düzeni, stres, maruz kalınan çevre koşulları ve kullanılan ilaçlar nedeniyle gelişen “dikkat sorunları” ile karıştırılır. Ancak dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu doğuştan gelir ve ‘dikkat sorunlarının’ aksine, kişinin günlük işlevlerini ciddi boyutlarda bozacak kadar ilerleyebilir.
Hangi durum hiperaktivite?
Bazı sorularla çocuğunuzda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olup olmadığını anlayabilirsiniz. Dikkat eksikliği hiperaktivite problemi özellikler çocuğunuzda 7 yaşından önce başlamışsa, zaman kaybetmeden bir psikiyatriste başvurmanız gerekir. Dikkat eksikliği hiperaktive bozukluğu rahatsızlığında çocuğunuzda oluşabilecek durumlar:
Okula gitmeyi reddediyor ve kurallara uymakta güçlük çekiyorsa: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların okul başarısı, genellikle zihinsel kapasiteleriyle orantısız olur. Çocuk ders sırasında sıkıldığı, derslere konsantre olamadığı için sıklıkla uyarılır, kendini başarısız hisseder. Bu nedenle okula gitmek istemez. Okula gittiğinde de kurallara uymakta güçlük çeker.
Arkadaşlarına kaba tavırlar sergiliyorsa: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar, arkadaşlarıyla ilişkilerinde zorlayıcı, kimi zaman da kaba olarak tabir edilen davranışlar sergileyebilir. Örneğin kendi istediği oyunun, yine kendi istediği şekilde oynanmasını ısrarcı bir şekilde isteyebilir. Reddedildiğinde kaba sözler söyleyecek kadar öfke denetimini yitirebilir. Zaman zaman zarar verici davranışlar da gösterebilir.
Ders çalışırken sürekli kıpır kıpırsa: Derslerde dikkat süresi çok kısıtlı olduğu için rahatsızlığı olan çocuklar sık sık arkadaşlarıyla konuşur, tartışma çıkarır veya espriler yapıp, dersin işlenmesini imkansız hale getirebilir. Dikkat eksikliği hiperaktivite sorunu olan çocuklar, bu tavrı aynı şekilde öğretmenlerine de gösterebilir. Evde ders çalışırken, sınavlara hazırlanırken de sürekli kıpır kıpır olur. Odaklanma güçlüğü çektiği için sık sık su içmeye ya da tuvalete gitmeye kalkar. Dikkati dağıldıktan sonra yerinde oturmakta zorluk çeker.
Oyunu sonuna kadar sürdüremiyorsa: Oyun kurarken sabredemez, sırasını bekleyemez ve dürtüsellik nedeniyle başkan olmak ister. Kuralları kendi koyar, ancak oyunu sonuna kadar sürdüremez. Bu tavırları nedeniyle sosyal ilişkilerinde de problemler yaşar.
Aniden öfkeleniyor, kontrolünü çabuk kaybediyorsa: Dikkat eksikliği hiperaktivite sorunu olan çocuklar, arkadaşlık ilişkilerinde kendisine saygı duyulmadığını, onaylanmadığını hissederse, ailesi ve okulu tarafından destek göremezse, depresyona girebilir ve kaygı bozuklukları yaşayabilir. Bunun sonucunda da sıklıkla aniden ve şiddetli öfkelenen, kontrolü çabuk kaybeden birey haline gelir.
Dikkatini ayrıntılara veremiyorsa: Dikkatini çoğu zaman ayrıntılara vermekte güçlük çeker, okulda derslerde veya diğer etkinliklerde dikkatsizce hatalar yapar. Örneğin yazarken harf hataları, sınavlarda yanlış seçenekleri işaretleme, yineleyen hatalarla yerine getirme, savsaklama, ev ödevlerini bir an önce bitirmek için özensiz davranma gibi tutumlara girebilir. Bu nedenle dikkat eksikliği hiperaktivite sorunu olan çocuklar, sürekli zihinsel çabayı gerektiren görevlerden kaçınabilir.
Kalem, kitap ve diğer ders araçlarını sık sık kaybediyorsa: Günlük etkinliklerinde sıklıkla unutkan olur; örneğin kalem, kitap ve diğer ders araçları gibi eşyalarını sık sık kaybedebilir.
Soru tamamlanmadan cevabını yapıştırıyorsa: Kendisiyle konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür. Kendisine yöneltilen soru tamamlanmadan da hemen cevabını verir. Genellikle sorulanlara uygunsuz yanıtlar verir, konuyu bildiği halde bilmiyormuş veya algılayamıyormuş gibi bir izlenim bırakır.
Koşturuyor, zıplıyor, tırmanıyorsa: Elleri, ayakları kıpır kıpır olur ya da oturduğu yerde kıpırdanıp durur. Uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur, koltukların üzerinde zıplar ya da bir yerlere tırmanır. Riskli davranışlarda bulunmaktan da çekinmez, örneğin yüksek yerlerden atlayabilir.
Çok konuşuyor ve sık sık başka konulara atlıyorsa: Dikkat eksikliği hiperaktivite sorunu olan çocuklar, çok konuşur veya konuşmaya başlarken ne söyleyeceğini unutup, başka bir konuya atlar, kafası karıştıkça esas konudan uzaklaşır. Çoğu zaman başkalarının sözünü keser veya yaptıklarına karışır.
Dikkat eksikliği tedavisi
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Tedavinin vazgeçilmez olan ilk aşaması, okul başta olmak üzere çevrenin bu rahatsızlığın tedavisine destek olmaları. Toplumdaki yaygın inanışın aksine; dikkat eksikliği dikkat eksikliği tedavisinde kullanılan ilaçlar hekim kontrolünde, verilen doz ve gün aralıklarına uygun kullanıldığında bağımlılık yaratmadığı gibi, dikkat süresini artırmada oldukça başarılı olur. Hatta çocuğun dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tablosundaki dürtüselliği nedeniyle yatkınlığı olabilecek alkol ve madde bağımlılığı açısından korunmasında büyük yarar sağlar. Psikoterapi tedavisi gören ve ailesi tarafından desteklenen dikkat eksikliği hiperaktivite sorunu olan çocuğun, ilaç tedavisine yanıtı çok daha iyi ve kalıcı olur.
KAYNAK: https://www.acibadem.com.tr/Hayat/Bilgi/hiperaktivite-nasil-anlasilir
