Hakaret suçu günümüzde birçok kişinin birbirine karşı işlemekte olduğu fakat tarafların hukuki bilgisizlikten veya bürokrasi ile uğraşmak istememelerinden ötürü görmezden gelinen bir suç türüdür. Hakaret suçunun Kanuni düzenlemeler, Yargıtay Kararları ve birçok mahkeme kararlarında da görüleceği üzere belli başlı bir tanımı yoktur.
Hakaret Suçu Nedir? (TCK 125)
Hakaret suçu, TCK md. 125-131 arasında şerefe karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. Hakaret suçu iki farklı şekilde işlenebilir:
a-) Belli somut bir durum ve olgunun isnat edilmesi suretiyle kişinin şeref ve saygınlığının zedelenmesi,
b-) Genel ve soyut nitelikteki söz ve davranışlarla kişinin değersizleştirilmesi, rencide edilmesi.
Hakaret suçu doğrudan kişinin birey olmaktan kaynaklanan kişilik haklarına saldırıdır. Hakaret suçu ile sosyal bir kavram olan “şeref” ve kişinin özsaygısı korunmaktadır. Dolayısıyla hakaret suçunun işlenebilmesi için kişinin şerefine ve/veya özsaygısına karşı bir saldırı söz konusu olmalıdır.
Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Hakaret Suçunun cezası TCK 125’te de bahsedildiği üzere üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır. Fakat hakaret suçunun çeşitli halleri de mevcuttur. Buna göre:
(2)Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.
(3) Hakaret suçunun;
- a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
- b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
- c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,
İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.
Görüldüğü üzere hakaret suçunun “net” bir tanımı mevcut değildir. 6763 sayılı Kanun’un 34 maddesi ile Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) değiştirilmiş ve uzlaştırma kapsamına giren suçların kapsamı genişletilmiştir. Buna göre hakaret suçu da uzlaştırmaya tabi bir suç olup; soruşturma aşamasında savcılığın, kovuşturma evresinde ise hâkimin kararı ile uzlaştırma bürosuna gönderilerek taraflara “uzlaştırılmaları” hususunda tevdii edilecektir.
Hakaret Suçunda İddia ve Savunma Dokunulmazlığı Nedir?
Hakaret Suçunda İddia ve Savunma Dokunulmazlığı TCK 128 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre tanım yapmak gerekirse; Yargı mercileri veya idari makamlar nezdinde yapılan yazılı veya sözlü başvuru, iddia ve savunmalar kapsamında, kişilerle ilgili olarak somut isnatlarda ya da olumsuz değerlendirmelerde bulunulmasına Hakaret Suçunda İddia ve Savunma Dokunulmazlığı denir. Buradaki önemli olan husus ise Hakaret Suçunda İddia ve Savunma Dokunulmazlığının sağlanabilmesi için Ancak, bunun için isnat ve değerlendirmelerin, gerçek ve somut vakıalara dayanması ve uyuşmazlıkla bağlantılı olması gerekir.
Avukatın savunma dokunulmazlığı ise yukarıda bahsedildiği üzere yapılan yazılı veya sözlü başvuru, iddia ve savunmalar kapsamında, kişilerle ilgili olarak somut isnatlarda ya da olumsuz değerlendirmelerde bulunulmasıdır. Açıklamak gerekirse, avukatın savunma dokunulmazlığının oluşabilmesi için eylemin iddia veya savunma niteliğindeki evrak ile yazılı olarak veya iddia ve savunma sırasında sözlü olarak yapılması, eylemin, yargı organlarına verilen dilekçelerde veya bu organlar huzurunda yapılması ve bu hakkın kullanılmasının sınırın aşılmaması gereklidir.
Hakaret Suçu Yargıtay Kararları
Şeref ve Saygınlığın Rencidesi
YARGITAY18. CEZA DAİRESİ, 2015/33059 E., 2016/14401 K.
“Yargılamaya konu somut olayda; sanığın, polis memuru olarak görev yapan müştekilere söylediği kabul edilen “siz kim oluyorsunuz, tutanak yapamazsınız” şeklindeki sözlerinin, müştekilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine mahkûmiyetine karar verilmesini” bozmayı gerektiren bir sebep olarak görmüştür.
Aleniyet Koşulu
YARGITAY 2. CEZA DAİRESİ, 2011/3005 E., 2013/17181 K.
“Apartman içerisindeki merdivenlerde meydana gelen tartışma sırasında sanığın katılana hakaret ettiği anlaşılmakla; bir apartmana yalnızca burada oturan kişiler girebileceği için apartmanın içerisinde meydana gelen hakaret eyleminin apartmanda oturanlar tarafından duyulabilir olması aleniyet unsurunun gerçekleşmesi için yeterli değildir. Hakaret eyleminin sokaktan geçen kişiler tarafından duyulup duyulamayacağı araştırılıp belirlenmelidir. Hakaretin apartmanın kaçıncı katında meydana geldiği, sokaktan geçenler tarafından duyulup duyulamayacağı araştırılmalıdır. Hakaret suçundan özel tahrik maddesi olan TCK.nın 129. maddesi yerine 29. maddenin uygulanması yasaya aykırıdır.” şeklinde bir neticeye ulaşmıştır.
Siyah Hukuk ve Danışmanlık Bürosu
AV.RAHMİ ERTÜRK
Hakaret suçu günümüzde birçok kişinin birbirine karşı işlemekte olduğu fakat tarafların hukuki bilgisizlikten veya bürokrasi ile uğraşmak istememelerinden ötürü görmezden gelinen bir suç türüdür. Hakaret suçunun Kanuni düzenlemeler, Yargıtay Kararları ve birçok mahkeme kararlarında da görüleceği üzere belli başlı bir tanımı yoktur.
Hakaret Suçu Nedir? (TCK 125)
Hakaret suçu, TCK md. 125-131 arasında şerefe karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. Hakaret suçu iki farklı şekilde işlenebilir:
a-) Belli somut bir durum ve olgunun isnat edilmesi suretiyle kişinin şeref ve saygınlığının zedelenmesi,
b-) Genel ve soyut nitelikteki söz ve davranışlarla kişinin değersizleştirilmesi, rencide edilmesi.
Hakaret suçu doğrudan kişinin birey olmaktan kaynaklanan kişilik haklarına saldırıdır. Hakaret suçu ile sosyal bir kavram olan “şeref” ve kişinin özsaygısı korunmaktadır. Dolayısıyla hakaret suçunun işlenebilmesi için kişinin şerefine ve/veya özsaygısına karşı bir saldırı söz konusu olmalıdır.
Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Hakaret Suçunun cezası TCK 125’te de bahsedildiği üzere üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır. Fakat hakaret suçunun çeşitli halleri de mevcuttur. Buna göre:
(2)Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.
(3) Hakaret suçunun;
- a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
- b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
- c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,
İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.
Görüldüğü üzere hakaret suçunun “net” bir tanımı mevcut değildir. 6763 sayılı Kanun’un 34 maddesi ile Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) değiştirilmiş ve uzlaştırma kapsamına giren suçların kapsamı genişletilmiştir. Buna göre hakaret suçu da uzlaştırmaya tabi bir suç olup; soruşturma aşamasında savcılığın, kovuşturma evresinde ise hâkimin kararı ile uzlaştırma bürosuna gönderilerek taraflara “uzlaştırılmaları” hususunda tevdii edilecektir.
Hakaret Suçunda İddia ve Savunma Dokunulmazlığı Nedir?
Hakaret Suçunda İddia ve Savunma Dokunulmazlığı TCK 128 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre tanım yapmak gerekirse; Yargı mercileri veya idari makamlar nezdinde yapılan yazılı veya sözlü başvuru, iddia ve savunmalar kapsamında, kişilerle ilgili olarak somut isnatlarda ya da olumsuz değerlendirmelerde bulunulmasına Hakaret Suçunda İddia ve Savunma Dokunulmazlığı denir. Buradaki önemli olan husus ise Hakaret Suçunda İddia ve Savunma Dokunulmazlığının sağlanabilmesi için Ancak, bunun için isnat ve değerlendirmelerin, gerçek ve somut vakıalara dayanması ve uyuşmazlıkla bağlantılı olması gerekir.
Avukatın savunma dokunulmazlığı ise yukarıda bahsedildiği üzere yapılan yazılı veya sözlü başvuru, iddia ve savunmalar kapsamında, kişilerle ilgili olarak somut isnatlarda ya da olumsuz değerlendirmelerde bulunulmasıdır. Açıklamak gerekirse, avukatın savunma dokunulmazlığının oluşabilmesi için eylemin iddia veya savunma niteliğindeki evrak ile yazılı olarak veya iddia ve savunma sırasında sözlü olarak yapılması, eylemin, yargı organlarına verilen dilekçelerde veya bu organlar huzurunda yapılması ve bu hakkın kullanılmasının sınırın aşılmaması gereklidir.
Hakaret Suçu Yargıtay Kararları
Şeref ve Saygınlığın Rencidesi
YARGITAY18. CEZA DAİRESİ, 2015/33059 E., 2016/14401 K.
“Yargılamaya konu somut olayda; sanığın, polis memuru olarak görev yapan müştekilere söylediği kabul edilen “siz kim oluyorsunuz, tutanak yapamazsınız” şeklindeki sözlerinin, müştekilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine mahkûmiyetine karar verilmesini” bozmayı gerektiren bir sebep olarak görmüştür.
Aleniyet Koşulu
YARGITAY 2. CEZA DAİRESİ, 2011/3005 E., 2013/17181 K.
“Apartman içerisindeki merdivenlerde meydana gelen tartışma sırasında sanığın katılana hakaret ettiği anlaşılmakla; bir apartmana yalnızca burada oturan kişiler girebileceği için apartmanın içerisinde meydana gelen hakaret eyleminin apartmanda oturanlar tarafından duyulabilir olması aleniyet unsurunun gerçekleşmesi için yeterli değildir. Hakaret eyleminin sokaktan geçen kişiler tarafından duyulup duyulamayacağı araştırılıp belirlenmelidir. Hakaretin apartmanın kaçıncı katında meydana geldiği, sokaktan geçenler tarafından duyulup duyulamayacağı araştırılmalıdır. Hakaret suçundan özel tahrik maddesi olan TCK.nın 129. maddesi yerine 29. maddenin uygulanması yasaya aykırıdır.” şeklinde bir neticeye ulaşmıştır.
Siyah Hukuk ve Danışmanlık Bürosu
AV.RAHMİ ERTÜRK
