Amerikan Arkeoloji Enstitüsü’nün Onursal Başkanı ve özellikle Roma’nın doğu eyaletlerinin yerli halkı ile ilişkilerini araştıran, dünyaca tanınan Arkeoloji  Profesörü James R. Wiseman adına düzenlenen geleneksel kitap yarışmasında 2023 yılı ödülünü almaya Çukurbağ Kazıları Bilimsel Danışmanı ve İzKSV Nikomedia Kazıları Kültür ve Sanat Vakfı Mütevelli Heyeti üyesi Dr. Tuna Şare Ağtürk layık görüldü. 

 

Ağtürk’ün arkeoloji dünyasının en prestijli ödülünü almasına sebep Çukurbağ Mahallesi kazıları üzerine incelemelerini kapsayan “The Painted Tetrarchic Reliefs of Nicomedia, Uncovering the Colorful Life of Diocletian’s Forgotten Capital” yani 2021 yılında basılan “İmparator Diocletianus’un Unutulmuş Başkenti Nicomedia’nın Tetrarşi Dönemi Renkli Yaşamını Açığa Çıkaran Renkli Kabartmalar” adlı kitaptır. 

 

Enstitü, bu kitabın ödüle değer olarak görülmesinin nedenini şu sözlerle açıklıyor: 

 

Tuna Şare Ağtürk’ün dikkate değer bu kitabı, Roma imparatorluk başkenti Nikomedia’da büyük ve yeni bir anıtı kapsayan bir yayındır. 

 

1999 depreminde ortaya çıkan, 2001 ve 2009 yıllarında yapılan kurtarma kazılarında bulunan, yaklaşık 50 metre uzunluğunda 66 parça boyalı mimari kabartmalar, özellikle mükemmel arkeolojik ve mimari içeriğe sahiptirler. Nikomedia’dan gelen bu yeni kabartmalar, Severus ve Konstantin dönemleri arasındaki önemli bir boşluğu doldurmakta. 

 

Ağtürk, rölyeflerin tüm yönleriyle çözümlenmesi, konuların yorumlanması, boyalı bezeme, mermer kökenleri ve tekniği, boyut ve boyanın simgesel kullanımı konusunda ustaca bir inceleme sunuyor. 

 

Bu heykeller, Roma Sanatı ile ilgili her kitapta yer almalıdır. Kabartmalar, bir imparatorluk salonunda sütunların üzerine yerleştirilmiş olup imparatorluk dönemi, mitolojik ve savaş sahnelerinin birleşimini betimlemektedirler. 

 

Kompleks muhtemelen Nicomedia’nın Diocletian’ın Roma başkenti yapılışını kutluyor. Ağtürk, anıtı inandırıcı bir şekilde 288/290’a, İki İmparator Diocletianus ve Maximianus’un “Tetrarşik kucaklaşmasının” bir parçası haline gelmesinden önceye tarihlendiriyor. Bu anıt artık Geç Roma kültürü için bir mihenk taşı oluşturmaktadır. 

 

Ağtürk, kabartmaların arkeolojik, edebi ve tarihi bağlamlarını ayrıntılı analiz ediyor. Bu buluntular, Roma sanatında bugüne kadar bilinen en iyi korunmuş boyalı heykel örnekleridir. En son boya analizi teknikleri (VIL ve UV görüntüleme, USB mikroskopi) kullanılmaktadır. Renkli fotoğraflar, Multibliz Profilite güneş ışığı renk eşleştirmeli flaş ve nötr renk ışık şekillendirme armatürleri ile teknik görüntülemenin yenilikçi kullanımını yansıtır. 

 

Sonuçlar, boya pigment analizinin sonuçlarını vurgulayarak baştan sona etkileyici bir şekilde renkli olarak sunulur. Damlamalar da dahil, boyanın büyük bir kısmının hala kalmış olması, boyalı heykelin gerçekte nasıl göründüğüne dair daha iyi bir fikir veriyor. Yazar ayrıca, inşaat sürecini anlamak ve frizin heykeltraşlar ve ressamların birlikte çalışmasıyla (muhtemelen aynı kişiler) alelacele yapıldığını iddia etmek için kelepçe deliklerinin, kaldırma deliklerinin ve alet işaretlerinin dikkatli bir analizini kullanır. 

 

Ağtürk, bu frizin imparatorluk ikonografisine doğru ilk adımları gösterdiğini savunuyor. Yeni ikonografinin daha önce bilinmeyen bir geçiş aşamasından geçtiğini gösteriyor. Bu çalışma, maddi ve görsel kültür bilgimizi Roma’ya geleneksel odaklanmanın çok ötesine genişletiyor. 

 

Bu nedenlerle Tuna Şare Ağtürk’ün The Painted Tetraarchic Reliefs of Nicomedia, Uncovering the Colourful Life of Diocletian’s Forgotten Capital adlı yapıtı 2023 James R. Wiseman Kitap Ödülü’ne layık görüldü. 

 

Kentimizin kültürel kimliğini hak ettiği seviyelere taşıyan değerli hocamıza Vakfımız ve İzmit halkı adına teşekkür ediyoruz. Sn. Ağtürk, ödülünü 2023 Ocak ayında Amerika’nın New Orleans kentinde Nikomedia üzerine yapacağı bir konuşmanın ardından alacak.