Yardımcı üreme tekniklerinden biri olan tüp bebek tedavisi son yıllarda oldukça sık uygulanmaktadır. Teknolojinin de gelişmesiyle tüp bebek başarı oranı oldukça artmıştır. Tüp bebek tedavisi yaptırmayı düşünen çiftler, kendilerini nasıl bir sürecin beklediğini anlamak için konu ile alakalı araştırmaya girer. Tüp bebek tedavisinde en çok merak edilen konuları Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Deniz Ulaş anlatıyor.

Tüp bebek tedavisi önceden bazı kriterlere sahip hasta grubunda yapılırken, artık gebe kalamayan çiftlere uygulanan ilk basamak tedavi olmuştur. Bunun nedeni de tüp bebek başarı oranının artması, tüp bebek maliyetlerinin azalması ve çok sayıda merkezde tüp bebek tedavisinin yapılabiliyor olmasıdır. Erkekte azospermi (sperm olmaması) ve kadında iki taraflı tüplerin tıkalı olması durumunda tüp bebek tedavisi dışında gebelik elde edilmesi imkansızdır. Bu hastalara hemen tüp bebek tedavisi yapmak gerekir.

Bunun dışında aşağıdaki hasta grubuna tüp bebek tedavisi yapılabilir;

1- Başarısız aşılama tedavisi öyküsü olanlar

2- Kadında ileri yaş

3- Düşük yumurtalık rezervi

4- Sperm bozuklukları

5- Genetik araştırma gerektiren aile öyküsünün olması

Tüp bebek tedavisi 3 aşamadan oluşur.

1- Yumurta geliştirme aşaması

2- Yumurta toplama aşaması

3- Embriyo transfer aşaması

Yumurta geliştirme aşaması adetin 2 veya 3. Günü başlar. Hasta her gün yumurta geliştiren iğneler kullanır. Bu iğnelerin yapılması kolaydır, hasta tarafından kolaylıkla uygulanabilir. 2-3 gün aralıklarla yumurtanın büyümesi ultrasonla kontrol edilir. Yumurtalar yeterli büyüklüğe geldiğinde de çatlatma iğnesi yapılır. Çatlatma iğnesinden 36 saat sonra da yumurta toplama işlemine geçilir. Bu aşama ortalama 10-12 gün sürer. Bu süre hastanın cevabına göre daha kısa veya daha uzun olabilir.

Tüp bebek tedavisinin yumurta toplama aşaması hastanede, genel anestezi altında yapılır. Ultrason eşliğinde tüm yumurtalar negatif basınçlı bir alet yardımı ile dışarı alınır ve embriyoloji laboratuvarına teslim edilir. İşlem yaklaşık 10-20 dakika sürer. Hasta aynı gün normal hayatına dönebilir.

Yumurtanın toplandığı gün hastanın eşinden de sperm alınır. Bu spermler, toplanan sağlıklı (M2) yumurtalarla döllendirilir. Bu işleme mikro enjeksiyon adı verilir. Ertesi gün kaç yumurtanın döllendiği belli olur.

Embriyoların sayısına ve kalitesine göre kaçıncı gün transfer yapılacağına karar verilir. Genellikle 3 veya 5. Gün embriyo transferi yapılır. Embriyo transferi ağrısız bir işlem olduğu için anesteziye gerek yoktur. Çiftin özelliklerine göre 1 veya 2 embriyo transferi yapılır. Geriye kalan sağlıklı embriyo varsa bu embriyolar daha sonra kullanılmak üzere dondurulur.

Tüp bebek tedavisinin kaç defa yapılabileceği ile ilgili bir sınırlama olmadığını belirten Prof. Dr. Deniz Ulaş, gebelik şansının ilk 3 denemede en yüksek olduğu vurguladı. Kaç defa tüp bebek yapılabileceği çiftin özelliklerine değişir diyen Deniz Ulaş, 7-8. Tüp bebek tedavisinde gebe kalan hastalar olduğunu da unutmamak gerektiğinin altını çizdi.

Tüp bebek başarı oranını etkileyen birçok faktör vardır. Bunlardan en önemlisi kadın yaşıdır. Çünkü 38-40 yaşından sonra yumurta kalitesi düşer ve gebelik şansı çok azalır. Yapılan çalışmalarda tüp bebek başarı oranının ortalama %40-50 olduğu gösterilmiştir.

Tüp bebek tedavisi ile ilgili en önemli kaygılardan birinin de tüp bebek ilaçlarının kanser riskini artırma riski olduğunu belirten Prof. Dr. Deniz Ulaş, yumurtalık kanserinin ortaya çıkmasındaki teorilerden en önemlisinin yumurtlamaya bağlı epitel hasarı olduğunun altını çizdi. Tüp bebek tedavisinde de bir anda çok sayıda yumurta oluşmaktadır. Bu mantıktan yola çıkarak yapılan çalışmalarda yumurtalık kanser riskinde hafif artış saptansa da, tüm çalışmalarda bu sonuç ortaya konamamıştır.